Enstalasyon sanatı, insanı ve doğayı yapaylık arasında bağlantı kurmasına olanak sağlar. Sanatın günümüzde sanat zevki ve hayranlık dışında birçok amaç ve işlevi vardır. Enstalasyon sanatı, eserler ile ekonomik, edebi, tarihi ve ekolojik sorunlara, savaş, koşullar, insanlığı kötü yönde etkileyen olaylar gibi aklınızdan geçebilecek tüm güncel meselelerin işlenip ortaya serme gücüne sahiptir. Sanatçılar bu alandaki eserlerini kendilerini anlatmak amacıyla kullanmışlardır.Enstalasyon eserlerinde amaç eserin tamamı kullanarak yapılış fikrini karşı tarafa geçirilmesidir. Eserler, bulunduğu yerin sembolü olma özelliğini taşıdığı gibi kendine yer edinip toplulukların zaman zamanda aklında yer edinmeyi de başarabilmişlerdir.
Enstalasyon sanatıyla uğraşan sanatçılar fikirleri ve ideallerini esere dökmek, eser karşısındaki ziyaretçilerine bu fikir ve ideallerini aktarmak istemişlerdir. Böylece enstalasyon yoluyla hem sanat camiasındaki ilerleme hem de toplumun kültür ve sanat anlayışının ilerlemesinde büyük bir katkı sağlamayı başarmışlardır. Sanat yolunda kullanılan bu yöntem diğer sanat yöntemlerinden farklı olarak materyal bakımından geri dönüştürülebilir malzemelerden yapılabildiği için çevreye de katkı sağlamayı başarabilir.
Enstalasyon Ne Demek?
Enstalasyon kelimesi Fransız dil grubundan Türkçeye kazandırılmış bir kelimedir. Kelime anlamı yerleştirme sanatı olan enstalasyon, kurulum gibi anlamlara da gelir. Çevre için sanat eseri anlayışını benimsemiş, izleyiciyi sadece bakmakla yetinmeden dünyada var olduğu gibi eserin içinde de var olması beklentisini, hatta zaman zaman bir parçası olduğunu hissetmesini sağlamıştır. Enstalasyon konusunda önemli kişiliklerden olan biri de Robert Smithson’dır. Geniş bir mekân içinde belirli olan yer ve bu yerin galerideki fotoğraf, harita vb. çeşitli dokümanlarla yeniden sunulumu arasında ayrım yapmayı başarmıştır.
Enstalasyon sanatı çeşitlilik bakımından zengin olup dünyada ve ülkemizde çokça tercih edilen sanat dalıdır. Enstalasyon sanatları mekânda açık veya kapalı fark etmeksizin, birbirinden bağımsız nesnelerin kullanımı ile meydana gelen sanat eserleri olarak mekân ve nesne ilişkisi kurar. Bulunduğu mekânı kullanarak mekân içinde farklı nesnelere belirli bir amaç verip yeni bir eser oluşturmasıdır. Bulunduğu mekân ile iç içe ve eş biçimli nesnelerin birleşmesi ile tamamlanır. Akımda birçok nesne ve malzeme kullanmak mümkündür. Bu malzemeler ışık, ses, heykel, geri dönüşüm atıkları gibi sanat için kullanılabilen tüm materyalleri kapsar. Bu yolla sanatçı düşüncelerini enstalasyonsayesinde izleyicilerine aktararak bağlantı kurabilir.
Enstalasyonun esas amacı kavramsal sanata kadar gitmektedir. 20.yüzyılın başlarındaki Marcel Duchamp’ın hazır yapımlarından, Kurt Schwitters’e uzanan enstalasyon modern sanatta mimarlık ve performans hariç diğer sanat disiplininden de destek alan hibrid bir sanat dalıdır. Eserin uygulama veya sergilenmesi aşamalarını vurgulayan stil, 1970’lerde ortaya çıkmış ve yavaşça şekillenmeye başlamıştır.
1960’lar Avrupa’sında çevre terimi sanatçının belirlenmiş bir mekânda toplayıp bir araya getirdiği malzemeler için kullanılmış olsa da eserlerin sunum biçimi diğer eserlerin düzgünlüğünü ve nizamını ön plana çıkarıyordu. Zaman ilerledikçe sanat ve farkındalık gibi terimler eserlerin bulunduğu yerden bağımsız tecrübe edilemeyeceği gerçeğiyle hem fikir olmuş, eser ve mekân ön plana çıkarılmıştır. Artık Enstalasyon eserleri ve bulunduğu mekân bir arada kendi başına bir eser haline gelmeye ve bu gözle ziyaret edilmeye başlanmıştır. Enstalasyon hakkında detaylı bilgiye Enstalasyon Nedir adlı blog umuzdan ulaşabilirsiniz
Enstalasyon Örnekleri
Enstalasyon çalışmaları arasında kendini dünyaya tanıtmış, sanatının yanı sıra dünyevi sorunları ve dikkat çekilmesi gereken örnekleri sanat yoluyla toplumlara aktarmış olan eserlerden bahsettik. Bu eserler alanlarında başarılı olmuş ve dikkat çekmiştir.Enstalasyon eserleri arasından bahsettiğimiz konuda öne çıkan birkaç eseri inceleyelim…
Ai Weiwei, Berlin, Almanya
Sanatçı eserinde dünya genelindeki mülteci sorununa değinmiştir. 14 000 adet can yeleğini kullanarak hayata geçirdiği eser Ege Denizi’ni geçmeye çalışan insanların hayatında bir iz bıraktı. Midilli Adası’ndan aldığı can yeleklerini Berlin’de bulunan Konzerthaus Konser Salonu’nun girişindeki sütunlara bağlayarak ‘’Cinema for Place’’ etkinliğinin gecesinde sunmuştur.
Overflow, Lizbon, Portekiz
Dünya ve çevre sorunlarına dikkat çekmek için yapılan eser, dilimizde Taşma olarak geçer. Okyanusların plastik vb. atıklar ile dolmasından dolayı oluşan görüntü ve çevre kirliliğine dikkat çekmiştir. Bir sahil temizleme organizasyonu sırasında sahilden çıkan plastik atıklarla yapılan bu eser, aynı zamanda Japonya’daki tsunami felaketinin ardından sahilin aldığı görüntüye de gönderme yaparak bu konudaki örneklerine dikkat çekmeyi başarmıştır.
Bourrasque, Lyon, Fransa
İngiliz kökenli sanatçının eseri Bourrasque, 200 adet A3 boyundaki kağıtların şekillendirilerek 25 metrelik bir alanda sanki rüzgârda uçuyormuş gibi görünen eseridir. Bu eser Lyon’da bulunan bir otelin önünde olup, ışıklar sayesinde ön plana çıkıp mekanla bir bütün olmuşlardır.
On Water, Münster, Almanya
2017 yılında Skulpture Projekte Münster’a katılan sanatçı, eseri için mekanını şehrin limanı olarak kullanılan Nordkai ile Südkai arasındaki su yüzeyini seçmiştir. Su yüzeyinin hemen altına nehir kıyılarını birbirlerine bağlayan iskele kurmuştur. Bu şekilde eserinde baş rolde ziyaretçilerinin oldu eserde suyun yüzeyinde yürüyormuş hissi yaratmıştır. Sanatçı bu eserinde şehir planlaması sorununa dikkat çekerek bu yorumunu sanat yoluyla topluma aktarmıştır.
