En eski antik uygarlıklar zamanından günümüze kadar popülerliğini kaybetmeden gelen heykel sanatı, başlarda dini ve yöresel figürlerin üç boyutlu tasarımı haline gelmiştir. Çeşitli malzemelerden meydana gelen heykeller eski zamanlarda çokça kullanılan taş, mermer, kil vb. malzemeler kullanılarak yapılmış olsa da günümüzde heykelcilik sanatı hızla gelişmiştir. Artık günümüzde heykel sanatı sanatçının hayal gücüyle birleşip ortaya çıkarmak istediği eseri dilediği malzemeyle hayata geçirebilmesine imkân sağlar. Eski çağlarda heykeller genellikle insan, hayvan gibi canlı varlıkların anıtsal veya dinsel biçimini meydana getirmek için kullanılıyordu. Ancak günümüzde bu bakış açısı gelişmiş ve çok geniş bir kavrama ulaşmıştır.
Heykel Tarihi
Heykel sanatının bu günkü yerini almasındaki en önemli etkeni antik Mısır, Roma ve Yunan heykelciliğidir. Antik zamanlarda yapılan heykeller toplumların başlarındaki kral ve kraliçeler, din adamları, filozoflar veya toplumların ilahlaştırdıkları hayvan ve benzeri varlıklardan oluşmuştur. Eski dönem heykelleri yapılırken çoğunlukla taş, ağaç kil gibi malzemeler kullanarak yapılmıştır. Sadece bununla kalmayıp yapılan kazılarda farklı madenler kullanılarak çeşitli heykeller bulunmuştur. Buluntulara göre toplumla heykellerini sadece görüntü amacıyla kalmayıp çeşitli amaçlar içinde heykel sanatını kullandıkları arkeologlar tarafından teyit edilmiştir. Heykel sanatının ilk eseri kesin bir şekilde bilinmese de en eski zamanlardan bulunan eserler sadece taştan ve kilden bir şaheser olmayıp içlerinden eski dönemlere ait çok önemli tarihsel bulgular ve bilgiler elde edilmiştir. Tabi ki en eski zamanlardan gelen bu sanat içinde önemli tarihsel bulgular bulundurmasa olmazdı. Yüzyıllardır olan ve çağlar meydan okumuş heykellerde çokça gördüğümüz antik yazılar, eksi topluluklar hakkında günümüze kadar bilgi ulaştırmada ve bizleri aydınlatmada büyük bir rol oynamıştır.
Antik Mısır Heykelciliği
Mısırlılar heykel sanatının önde gelen isimlerinden olmayı, sanata gösterdikleri özenle yüzyıllardır tüm dünyaya kanıtlamışlardır. Antik mısırlılar, firavunlarına ve tanrılarına gösterdikleri hürmeti soyut hale getirmek için sanatlarını nesillerine aktarmanın yolunu heykelcilikte görmüş olmalılar ki bu alanda çok uzun süredir başta gelmektedirler. Heykel sanatındaki el yeteneklerini işleme sanatında da gösteren mısırlılar piramitlerinde ve anıt mezarlarında bu iki sanat dalını birleştirip eserlerine uzun süreli tarihsel bir derinlik de eklemişlerdir.
Antik Roma Heykelciliği
Eski Romalılar heykel sanatını dinlerine bağdaştırıp kullanmışlardır. Ölümü gerçekleşen kişinin hatırasını yaşatmak için balmumu yardımıyla yüz hatlarının kalıbı çıkarılarak saklanması sağlanmıştır. Ancak Romalılar heykelcilik sanatında yaratıcılık konusunda çok kararlı bir tutum sergileyemeyip eserlerinin örneklerini Yunan toplumundan almışlarıdır. Bu nedenle Romalılar heykel sanatına adapte olurken geleneklerine de bu değeri kazandırmışlardır.
Antik Yunan Heykelciliği
Bildiğimiz gibi Yunanlılar heykel sanatını benimsediklerini tüm dünyaya eserleriyle kanıtlamışlardır. Antik Yunanlılar diğer uygarlıklar gibi tanrılarını eşsiz bir biçimde heykelcilik sanatıyla tanıştırmış, bu alandaki örneklere de ilham kaynağı olmuşlardır. Dinlerinde birçok tanrı olan Yunanlılar, alışkanlıkları gereği heykel sanatını mimarilerine, tapınaklarına ve kiliselerine de eklemişlerdir. Yunanlılar kullandıkları heykellerinde yeteneklerini harmanlamakta zorluk çekmeden mimarilerine işleyip heykellerle eserlerini tarihe kazımışlardır.
Heykel Malzemeleri
Antik toplumlar heykellerinde çeşitli malzemeler kullanmışlardır. Bu malzemeler gerek doğadan saf halde gerekse de heykeltıraş kabiliyetlerine göre karışım olarak kullanılan malzemeler olarak değişkenlik gösterir. Eski dönemlerdeki heykeller malzeme açısından genellikle taş, kil, ağaç, toprak ve ahşap kullanarak yapılmıştır. Yeni dönem ve günümüz heykelleri malzeme çeşitliliği ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte sağlamlaşmış ve kaliteli malzemelerden metal, çelik, gümüş veya altından bile yapılması mümkün olmuştur. Gün geçtikçe heykelcilik sanatı evrimleşmekte ve sanata daha da fazla eser katmaktadır.
Heykel Yapımında Kullanılan Araç Gereçler
Heykel yapımında heykeltıraşlar eski dönemlerde sınırlı bir malzeme kaynağına sahiplerdi, bunlardan en çok kullanılanları çekiç, zımpara ve tokmaktır. Eski dönem heykellerinin hassaslığından dolayı büyük bir el emeği gerekiyordu. Heykeltıraşlar bu kadar kısıtlı malzemeler kullanarak çağlar boyunca tarihe çok değerli eserler kazandırmayı başarmışlardır. Kullanılan malzemeye göre mermer tercih edilen heykellerde çekiç ve tokmak kullanımı ön plana çıkarken ahşap ve tahta kullanılan heykellerde heykeltıraşlar eserlerini pürüzsüz hale getirmek için zımpara kullanmayı tercih etmişlerdir.
Dekoratif Heykellerin Geçmişten Günümüze Kullanımı
Geçmişten günümüze heykel kullanımı aktif bir şekilde devam ediyor. Evlerimizde veya kullandığımız alanlarda dekoratif olarak heykel kullanımı hem sanatsal hem de entelektüel bir katkı sağlar. Heykel kullanımı geçmişten gelen bir alışkanlık olmakla birlikte yapılan kazılardaki harabelerde taştan heykeller, vazo vb. büyüklü küçüklü sanat eserlerine rastlanmıştır. Günümüzde de evlerimizde ve bahçelerimizde kullandığımız eserlerimiz aslında bahsettiğimiz konuya örnektir diyebiliriz. Heykeller günümüzde bile hala deklarasyonlarımızın bir parçası olarak gözlerimize hitap etmeyi başarıyor.
Enstalasyon Nedir ?
Enstalasyon dilimizde yerleştirme sanatı olarak geçer. Yerleştirme sanatı eserin bulunduğu mekânda kendini ve çevresindeki etkenleri ön plana çıkartır. Enstalasyon fikri ilk olarak 1960’lar Avrupa’sında ortaya atılmıştır. Ana fikri sanat eserinin bulunduğu mekanla bir olup öne çıkarmasının yanında çevresindeki olumsuz veya olumlu etkenleri gün yüzüne çıkarıp eleştirmesidir. Enstalasyon sanatı ziyaretçi ve izleyici katılımının zorunlu olduğu bir sanat dalıdır. Fakat enstalasyon eserleri diğer sanat enselerinden farklıdır. Enstalasyon eserleri sanatçının hayal gücünün ne kadar renkli ve farklı olduğunu ortaya koymakta güçlük çekmeyen bir sanat dalıdır. Standart heykel türlerine göre Enstalasyon eserleri günlük hayatta kullandığımız eşyalarımızı kullanarak bir araya getirilerek oluşturulup bile yapılabilir. Bu sanat dalı hayal gücü ve sanatın birleşiminin bir araya gelmesinden oluşmuştur.
