Robert Smithson kimdir? Amerikalı sanatçı genç yaşta vefat etmesine rağmen kısa kariyerinde birçok genç sanatçıya ilham olmayı başarmıştır. Çok iyi bir yazar ve eleştirmen olan Robert Smithson Land Art hareketine olan ilgisi sayesinde bu yöndeki katılımıyla dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır.
Elli yıldan fazladır eserleri ve fikirleri, günümüz sanatının temel olarak aldığı zemini inşa eden isimlerden biridir. Mekânsal sanatlara odaklanmış olan Robert Smithson, yaptığı arazi sanatı ve heykel yapımında çizim ve fotoğraf becerilerinden de yardım aldı. Hayata geçirdiği eserler eleştirel beğeni toplamayı da başardı.
Amerika’da bulunan Smithsonian Amerikan Sanat Müzesi gibi birçok müzede çalışmaları sergilenerek uluslararası izleyici kitlesine ulaştı. Robert Smithson erken yaşta hayata veda etse de kısa kariyeri boyunca etkili çalışmalara imza atmayı başardı.
İlgi alanları arsında Katoliklik, Mineraloji ve bilim kurgu vardı. Robert Smithson 1960’ların ilk zamanlarındaki Minimalizm ve Kavramsalcılığa ilgisini gösterip eserlerinin yerini değiştirip manzaralara taşımıştır. Robert Smithson’nun en çok bilinen eseri 1970’de hayata geçirdiği Spiral İskele’dir.
Robert Smithson’un Hayatı
Robert Smithson‘ın hayatı New Jersey, Passaic’te başlamıştır. Yaklaşık on yaşına kadar Rutherford’da yaşamıştır. İçindeki sanat sevgisi genç yaşında ortaya çıktı ve kendi kendini yetiştirmiş bir sanatçı olarak göz önüne geldi. 1955 yılında New York Sanat Öğrencileri Birliği’nde Brooklyn Museum Art School’da kısa süren çizim ve resim derslerinin eğitimini aldı.
Öğrenim hayatının ardından Robert Smithson 1956’da ABD Ordusu’nda bir yıl boyunca görev almıştır. Görevini bitirdikten sonra New York’a taşınan sanatçı, 1950’lerin sonlarına yakın çizim, kolaj ve tablo sanatına odaklanmıştır. 1959 yılında kendisine ait ilk kişisel sergisi olan Artists Gallery’i açtı ve yaptığı eserlerine sergide yer verdi.
Sergisinin ardından 1960’ların başında Robert Smithson kariyerini önemli şekilde rol oynayan Carl Andre, Claes Oldenburg, Donald Judd ve ilerideki karısı olan Nancy Holt ile tanışmıştır. Robert Smithson 60’yılları sırasınca süren arkadaşlıklarından etkilenerek hem organik hem de endüstriyel malzemeler kullandığı eserleri hayata geçirdi. Bu şekilde sanat pratiği yapan Robert Smithson aynı zamanda Arts Magazine ve Artforum için yazarlık yapmaktaydı.
Robert Smithson’un Talihsiz Uçuşu
60 ve 70 seneleri arasında arazi sanatçılarının peşinden giden Robert Smithson, doğayı tuvali olarak görmeye başlamıştır. Ana eserlerini bu tuvale inşa etmek istemiştir. Robert Smithson açık havada büyük işlerine artı olarak galeri ve müze yapımları için Site Dışı adlı çalışmalarını da meydana getirmiştir.
Üzücü bir şekilde Robert Smithson yaptığı izleme uçuşunda 20 Temmuz 1973’te Teksas’ta bir çiftliğin üzerinde pilotun hava hızını koruyamadığı için helikopter kontrolden çıkıp yere çakıldı. Kazada Robert Smithson dâhil herkes hayatını kaybetti.
Bu üzücü olaydan sonra Amarillo Ramp adlı projesi diğer sanatçı arkadaşları ve eşi Nancy Holt tarafından ölümünün ardından tamamlandı. Ölümünün ardından birçok sanatçı Robert Smithson’nun çalışmalarından ilham alarak sanata katkıda bulundu.
Robert Smithson’nun Eserleri
Land Art akımının önde gelen eserlerinden biri Robert Smithson tarafından yapılan Spiral Jetty’nin anlatmak istediği birbirinden uzaklaşan insan ve doğayı tekrar bir araya getirmektir. Sanat ile tanıştığı ilk yıllarında Robert Smithson minimalizm ve konseptalizmden etkilenmiş.
Sonrasında yolu Arazi Sanatı’yla kesişen Smithson eserlerini kapalı mekânlardan çıkarıp geniş araziler üzerine yapmaya karar vermiştir. Robert Smithson eserlerine kattığı şeylerden biri de dünyevi kaygıları taşımamasıydı.
Eserleri kendi hikâyelerini anlatmak zorluk çekmeden izleyicileriyle bulaşabiliyordu. Robert Smithson eserlerinin duvara asılabilecek değilde insanların kendi bedeniyle ziyaret edip anlayabilecekleri büyük ölçekte eseler tasarlamayı başarmıştır. Bu şekilde Robert Smithson hareket ve mekân algısına yeni bir şekilde bakış sunmuştur.
İmza Eser Spiral Jetty
Spiral Jetty yapımının bittiği 1970 senesi itibaren uzun bir süre yaklaşık 33 sene kadar suyla ilişkisi vardı. Spiral Jetty’nin bulunduğu yerden dolayı sus eviyesine göre görünüp görünmediği zamanlar oluyordu. Fakat 2002 senesinde Büyük Tuz Gölü’nün sularının çekilmesi eseri tamamen görünür kılmıştır. Bu şekilde eser popülerliğini arttırmıştır.
Adında da geçen spiral yapısı ile dikkatleri üzerine toplayan Spiral Jetty saat yönünün tersine doğru hareket gerçekleştirir. Robert Smithson tasarımın ayrıntısı ile geçmiş zaman dönüş ve geleceğe dair bir adım göstermiştir.
İnternet üzerinde gördüğümüz fotoğraflarının aksine eser daha büyük bir hacme sahiptir. Spiral Jetty’nin genişliği 4,6 metre olup, uzunluğu 460 metreye kadar uzanmaktadır. Devasa boyutlardaki bu eserin yapımı, işlevi olmamasından dolayı diğer sanatçıların bu esere metafor gözüyle bakmalarını ve üstüne daha çok düşünmelerini sağlamıştır. Spiral Jetty hakkında bugün bilinen çokça bilginin kaynağı müteahhiti olan Robert Philips’in de açıklaması üzere Robert Smithson eseri ekibine iki kez yaptırdı. İlk yapımında 6 günlük bir çalışmanın sonrasında Robert Smithson çalışmaları durdurup, bu günkü spiral şekli oluşturmak adına 7,000 ton bazalt kaya kullanıp büyük bir eforla yerinden kaldırıp tekrardan yerleştirtmiştir.
