İllüzyon olarak adlandırılan olay tamamen yanılsamadan ibarettir. İnsanlarda duyu yanılması olarak görülen ve ilk bakıldığı zaman yanlış algılanan duruma illüzyon denir. İllüzyon sanatı da tam da bu anlatımdan ortaya çıkmıştır. Eserlerde görülen yanılsamalar illüzyon sanatının doğmasına ve bu alanda farklı eserler ortaya konulmasında en önemli rolu oynamıştır. Bunun nedeni illüzyon sanatı eserlerinin izleyicilerinde farklı duygular hissettirmesi ve yanılsama sayesinde bu duyguları anlık olarak değiştirebilmesidir. Çünkü illüzyon sanatı büyüsü sayesinde ilk bakışta anlaşılamayan fakat sonradan ortaya farklı anlamlar çıkarabilen bir sanat dalıdır.
Özellikle de illüzyonun bir nesnellik içermediğini kabul etmemiz gerekiyor. Sürekli olarak değişim gösterme yolunda ilerler. Bunun nedeni duyu yanılsamasında büyük etkileri olması ve farklı durumları ortaya koyabilmesidir. İllüzyon sanatı eserlerinde ziyaretçilerine devamlı olarak farklı anlamlar da katabilir. Özünde sadece bir yanılsamadan ibaret olsa da kişiden kişiye farklı anlamlar yansıtabilir. Zaten illüzyonun amacı da bu değil midir?
İllüzyon Nedir?
İllüzyon beş duyu organını hedef alan ve bu organların yanıldığını düşündüren sistemdir. İnsanlar dünyadaki her şeyi beş duyu organı ile algılar. Fakat illüzyon bu gerçeklikleri bir kenara bırakarak imkansızlığı gözler önüne serer. Genel olarak sihirbazların kullandığı illüzyon ile illüzyon sanatı arasında bağlantılar vardır. İki konuda da temel esas göz yanılmasıdır. Bakıldığı zaman ise sanat alanındaki illüzyonlar tamamen farklı düşünce yapısı ve fikirlerle ortaya çıkarılıyor.
Yanılsama olarak ele alınan kavram duygusal çıkarımlarla beraber zihinsel yorumlara da açıktır. İllüzyon sanatı eserlerine baktığımızda da bu anlatımı daha net bir şekilde anlayabiliriz. Genel olarak illüzyon beş duyu organından gözümüzü hedef alır. Bunun sebebi gözlerimizin neredeyse tüm fikirlerimizi etkilemesidir. Nasıl yani? Gözlerimiz sayesinde nesnelerin şekillerini, renkleri veya görme ihtiyacımızın tamamı hakkında bir fikrimiz olabilmesi için en gerekli organdır. İllüzyonun gözleri hedef almasındaki en büyük neden de budur.
İllüzyon Çeşitleri Nelerdir?
Tıpkı farklı illüzyon teknikleri olduğu gibi çeşitleri de vardır. İllüzyon sanatı çeşitleri gözümüzün ayırt etme kapasitesine göre değişiklik gösteriyor. Bazıları tamamen renk odaklı olsa da bazıları ise şekil ve pozisyon temelli olabiliyor. Bu nedenle de aralarında çeşitlere ayrılmışlardır zaten. İllüzyon sanatı içerisinde de bu çeşitlere yer verilir. Sanatçıların eserlerinde çalışmak istedikleri çeşide göre ortaya farklı eserler çıkıyor. Ayrıca teknolojinin ilerlemesi ile birlikte daha farklı optik illüzyonlar da ortaya çıkıyor.
Genel olarak yanılsama çeşitleri farklı kullanım tekniklerine de sahipler. Temel olarak illüzyon çeşitleri farklı şekillerde kullanılabildiği için her alanda değişiklik gösterir. Örneğin sihirbazlar illüzyonun temel çeşitlerini kullanır. Fakat illüzyon sanatı yanılsamanın görsel hali ile birlikte farklı tekniklerine de ihtiyaç duyar. Çünkü sanat alanında yapılan çalışmalarda tek amaç illüzyon değildir. Bu nedenle de sanatçılar illüzyonun birçok çeşidini harmanlayarak farklı duygulara da yer vererek eserlerinde kullanırlar.
Anamorfik İllüzyonlar
İllüzyon çeşitlerinden biri olan anamorfik illüzyon yeni bir kavram gibi görünse de eski zamanlardan beri kullanılan tekniklerden bir tanesidir. Perspektif ile orantılı olan anamorfik illüzyon sanatı örnekleri oldukça karmaşık bir yapıya sahip olabiliyorlar. Bunun nedeni sadece sanat ile değil farklı birçok konuyu da içinde barındırmasıdır. Sanat, teknoloji ve bilimi bir araya getiren anamorfik illüzyon, içerisinde saklı birçok bilgiyi sanat yoluyla fark ettirmeden izleyicisine sunabilir. Burada en çok merak edilen konulardan biri de illüzyon sanatı içerisindeki görünmeyen mesajlardır.
Fizyolojik İllüzyonlar
İllüzyon teknikleri arasından en sık karşılaştığımız örneklerden bir tanesi fizyolojik illüzyon eserleridir. Fizyolojik optik illüzyonlar genel olarak fiziksel etkileri tetikleyen ve içinde bulunduran çeşittir. Burada önemli olan konu ise içeriğinde renk, hareket, boyut ve parlaklık barındırmasıdır. Çünkü fizyolojik illüzyonlarda bahsettiğimiz bu etkenler önemli rol oynar. Aslında dikretk olarak bu etkenler fizyolojik illüzyonları oluşturur desek doğru olur. Görsel algıları kullanarak beynimizde büyük etkiler yaratarak resimlerin hareket ettiğini gördüğümüz örnekleri ile meşhurdur. Sahip olduğu illüzyonlar sayesinde birçok esere konu olmayı başarmış ve illüzyon sanatı için önemli bir yere sahip olmuştur.
Bilişsel İllüzyonlar
İllüzyon çeşitleri arasından alışık olduğumuz bir diğer örnek ise bilişsel illüzyonlar olarak karşımıza çıkıyor. Bu illüzyon çeşidi de diğerleri gibi optik illüzyon grubundadır. Genel olarak tüm illüzyonlar yanılsamadır. Fakat bilişsel illüzyon sanatı örnekleri kurmaca algı oluşturmada da kullanılabiliyor. Farklı teknikleri olmasından dolayı çeşitli yerlerde örneklerine rastlayabiliriz. Bir çeşit sanrı olarak karşımıza çıkan bilişsel illüzyon, özellikle gece vakti belirli bir yere baktığımızda yüzler görme durumuna da verilen addır. Ayrıca kendi arasında da farklı çeşitlere sahip olan illüzyonlardan biridir ve bu haliyle de illüzyon sanatı adı altında yer almıştır.
İllüzyon Sanatçıları ve Örnekleri
İllüzyon sanat mıdır sorusu birçok kişi tarafından sorulan sorulardan bir tanesidir. İllüzyonun sanat alanındaki çalışmaları bu soruya çok net cevaplar veriyor diyebiliriz. Sanat her konu ile birlikte harmanlanarak ortaya büyüleyici eserler çıkarabiliyor. Bu nedenle de ortaya çıkan eserler sanatın illüzyonu da kapsadığını kanıtlayan net cevaplardandır. İllüzyon sanatçıları ve örnekleri ele alındığı zaman eserlerdeki anlamın kalitesi de artıyor. Çünkü sanatın amacı içerisindeki anlamı izleyicisine farklı yollar ve amaçlarla ulaştırmaktır. İllüzyon sanatı da bu konuda oldukça başarılı alanlardan bir tanesidir diyebiliriz.
- All is Vanity-Charles Allan Gilbert
- Drawing Hands-MC Escher
- Katarakt 3-Bridget Riley
Gibi örnekler illüzyon sanatı için verilebilecek en bilinen ve net örneklerdendir. Bu eserler farklı illüzyon çeşitleri kullanılarak yapıldığı ve farklı anlamlar taşıdıkları için birçok sanatçıya ilham kaynağı da olmuşlardır. Ortaya çıkan illüzyon eserleri arasındaki farklılıkların nedeni de budur zaten.
